مجله تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران
سال بیست و یکم شماره 1 (پیاپی 24، بهار 1385)

سرعت موج اولتراسونیک در جهت طولی تخته ها و در سطوح فوقانی، مرکزی و تحتانی چوب نمدار در خلال خشک شدن در کوره در سه برنامه با دمای خشک نهایی 82 درجه سانتیگراد و رطوبت های نسبی متفاوت اندازه گیری شد. سرعت موج اولتراسونیک در دو سطح فوقانی و تحتانی با کاهش رطوبت، از رطوبت سبز تا نقطه اشباع الیاف به طور فزاینده ای افزایش یافت، ولی این افزایش از نقطه اشباع الیاف تا رطوبت زیر 8 درصد به آرامی صورت گرفت. اما در مرکز تخته ها افزایش سرعت موج با کاهش رطوبت تا نقطه اشباع الیاف آرام و از نقطه اشباع الیاف تا 7 درصد بسیار شدید بود. در رطوبت کمتر از پنج درصد در سه سطح (فوقانی، مرکزی و تحتانی) تخته ها مقادیر سرعت موج اولتراسونیک نزدیک به یکدیگر بودند. نتایج نشان داد که سرعت موج و میزان رطوبت (MC) از یک رابطه درجه دو تبعیت می کند. طبق نتایج حاصل سرعت موج اولتراسونیک دارای توان خوبی برای کنترل برنامه های چوب خشک کنی پهن برگان در کوره می باشد که می توان تغییرات شرایط کوره را حتی در رطوبت بالای نقطه اشباع الیاف نیز کنترل کرد.

در این بررسی به منظور رسیدن به دقت کافی، عوامل کمی و کیفی در هر دو منطقه جنگلداری شده با گونه Picea abies از روش آماربرداری صد در صد استفاده گردید و به منظور بررسی کیفیت چوب، طول الیاف، وزن مخصوص و خواص مکانیکی در دو نقطه پیسه سون در ارتفاع 1450 متری (غرب) و سیاهکل در ارتفاع 650 متری (شرق) چهار اصله از قطورترین درختان قطع گردید. در کل با توجه به نتایج حاصل از اندازه گیری قطر، ارتفاع، متوسط رویش قطری سالیانه، سطح مقطع درختان در مقایسه با رویشگاه های مختلف، می توان عنوان نمود که جنگلداری های صورت گرفته با گونه Picea abies در مقایسه با سایر مناطق موفقیت آمیز بوده است. بررسی مقاومت های مکانیکی در دو منطقه پیسه سون و سیاهکل که تحت تاثیر شرایط ارتفاعی مختلف قرار دارند نشان داده است که منطقه پیسه سون با ارتفاع بالاتر دارای مقاومت های مکانیکی کمتری نسبت به مقاومت های بدست آمده از منطقه سیاهکل است. با توجه به متوسط رویش قطری در منطقه پیسه سون 63 میلیمتر و متوسط رویش قطری درمنطقه سیاهکل 60 میلیمتر می باشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت منطقه پیسه سون چوب با مقاومت های مکانیکی کمتری را تولید نموده است.

در این بررسی از چهار ترکیب مخلوط چوب گونه های تاغ و ممرز %100 تاغ،%75 تاغ + %25 ممرز، %50 تاغ + %50 ممرز و ممرز خالص تخته فیبر با دانسیته متوسط ساخته شده است. تاثیر ترکیب چوبها بر خواص فیزیکی و مکانیکی تخته های ساخته شده، شامل مقاومت خمشی، مدول الاستیسیته، چسبندگی داخلی، واکشیدگی ضخامتی و جذب آب 2 و24 ساعتی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از اندازه گیری مقاومت خمشی (MOR) تخته های ساخته شده با ترکیبهای مختلف چوب تاغ و ممرز نشان می دهد که میان ترکیبهای مختلف از نظر آماری اختلاف معنی داری در سطح %1 وجود دارد. با افزایش مقدار چوب ممرز در ترکیب ماده چوبی مقدار مقاومت خمشی تا %57 نسبت به نمونه تاغ خالص بهبود می یابد. نتایج حاصل از اندازه گیری مدول الاستیسیته (MOE) نیز حاکی از وجود اختلاف معنی دار در سطح %1 می باشد. بیشترین میزان مدول الاستیسیته مربوط به ممرز خالص و کمترین میزان آن مربوط به تاغ خالص می باشد. اندازه گیری مقاومت چسبندگی داخلی (IB) تخته های ساخته شده نیز نشان داده است که میان ترکیبهای مختلف اختلاف معنی داری در سطح %1 وجود دارد. حداکثر مقاومت چسبندگی داخلی مربوط به تخته های ساخته شده از ممرز خالص و حداقل آن مربوط به تاغ خالص است. در دو حالت یعنی ترکیب %75 تاغ + %25 ممرز و %50 تاغ + %50 ممرز با ممرز خالص اختلاف معنی داری ندارد ولی با افزودن چوب ممرز به مقدار (%25) به چوب تاغ میزان مقاومت چسبندگی داخلی %72 افزایش داشته است. میانگین بدست آمده از آزمایشهای واکشیدگی ضخامتی و جذب آب بعد از 2 و24 ساعت غوطه وری در آب نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مشخص شد که میان ترکیبهای مختلف اختلاف معنی داری در سطح %1 وجود دارد. حداقل واکشیدگی ضخامتی مربوط به ممرز خالص می باشد که این میزان با مقاومت چسبندگی داخلی تخته های ساخته شده که اختلاف معنی داری نداشتند (غیر از تاغ خالص) مطابقت دارد.

در این تحقیق امکان ساخت تخته های چوب پلاستیک با استفاده از دو روش اختلاط شامل روش ذوب - مخلوط و خشک - مخلوط و مقایسه دو روش جهت انتخاب بهترین روش از نظر مکانیکی مورد بررسی قرار گرفت. تخته های چوب پلاستیک با دانسیته اسمی 1g/cm3 و ابعاد 35×35×1 سانتیمتر از ضایعات پلی اتیلن سنگین حاصل از بطری های شیر (به عنوان پلاستیک) و ضایعات تخته خرده چوب (به عنوان الیاف طبیعی) با نسبت وزنی 60، 70 و80 درصد الیاف ساخته شدند، بعد خواص مکانیکی مانند مدول الاستیسیته خمشی، مقاومت خمشی، قدرت نگهداری پیچ و میخ عمود بر سطح و مقاومت به ضربه بدون فاق اندازه گیری شدند. بیشترین مقدار مدول الاستیسیته در هر دو روش در سطح 70 درصد الیاف به دست آمد. مقاومت خمشی، قدرت نگهداری پیچ و میخ عمود به ضربه بدون فاق مواد مرکب چوب پلاستیک با افزایش درصد الیاف از 60 به 80 درصد کاهش یافت. در تمام ترکیبهای مشابه خواص مکانیکی مواد مرکب چوب پلاستیک ساخته شده به روش خشک مخلوط به عموم از ذوب مخلوط بیشتر بود.

P.australis فراوانترین نی در ایران می باشد که از جایگاه مناسبی برای تولید خمیر کاغذ در میان گیاهان غیر چوبی برخوردار است. نیزار هورالعظیم به عنوان بزرگترین رویشگاه طبیعی نی در جنوب ایران، دارای توان برداشت مناسبی است. پس از نمونه برداری از این منطقه و تبدیل نی ها به خرده نی، با استفاده از سه فرایند سودا، کرافت و NSSC خمیر کاغذ تهیه شد. با استفاده از کوبنده آزمایشگاهی PFI، خمیر کاغذهای برگزیده تا درجه روانی 400 m.l. csf پالایش شده و کاغذهای دست ساز از آنها تهیه شد. خواص مقاومتی این کاغذها بر اساس استاندارد TAPPI اندازه گیری شد. بازده بعد از الک و عدد کاپای خمیر کاغذهای سودا و کرافت تقریبا مشابه می باشد، اما خمیر کاغذ NSSC در بازده بعد از الک مشابه با خمیر کاغذ سودا دارای عدد کاپای کمتری است. از نظر کاهش انرژی مصرفی برای پالایش به ترتیب خمیر کاغذهای کرافت، سودا و NSSC نی قرار دارند. درجه روانی اولیه خمیر کاغذهای بدست آمده از نی در محدوده چوب پهن برگان شاخص می باشد که به لحاظ امکان قابلیت زهکشی و در نتیجه گذر ورقه کاغذ در حین ساخت کاغذ اهمیت دارد. همه مقاومتهای خمیر کاغذهای بدست آمده از نی در مقایسه با خمیر کاغذهای روزنامه و فلوتینگ شرکت چوب و کاغذ مازندران، بیشتر است. بر اساس ویژگی های مختلف خمیر کاغذهای بدست آمده از سه فرایند مورد استفاده در این تحقیق، فرآیند سودا برای تولید خمیر کاغد روزنامه و فرآیند NSSC برای تولید خمیر کاغذ فلوتینگ از نی P.australis قابل توصیه است.

در این بررسی مقاومت چوب درون Eucalyptus intertexta R.T.Baker در حالتهای طبیعی و تیمار شده به صورت آزمایش میدانی (field test)در مقابل خسارت موریانه ها طبق توصیه انجمن بین المللی حفاظت چوب (IRG/WP-1290) و آیین نامه استاندارد شماره ASTM D-1758 مورد ارزیابی قرار گرفتند. ابعاد نمونه ها25×2.5×2.5، 30×8×8، 47×2×2 سانتیمتر بودند که با کرئوزوت و سلکور و به روش بتل (Bethel) اشباع شدند. میانگین میزان جذب کرئوزوت و سلکور به ترتیب 22، 53 و 5.62 کیلوگرم در هر متر مکعب بود. نتایج نشان داد که خسارت موریانه ها برروی نمونه های شاهد چوب درون E.intertexta پس از مدت 9 سال، به میزان حدود %70 بود و آثار پوسیدگی نرم (saft rot) برروی همه نمونه ها مشاهده می شد. نمونه های تیمار شده چوب درون E.intertexta، با کرئوزت و سلکور پس از مدت زمان شش سال سالم، اما در سال هفتم خسارت موریانه ها بر روی این نمونه ها شروع شد که میزان تقریبی آن بر روی نمونه های تیمار شده چوب با ماده حفاظتی سلکور حدود %20 تعیین گردید. در کل این گونه در برابر خسارت موریانه دارای مقاومت متوسط است.